Asfugel n tefsut n Yimaziγen yella-d tikelt-a deg yiwet n tegnit yemgaraden aṭas γef tid yezrin. Ayaki segmi i tuγal tmaziγt d « tutlayt taγelnawt d tunṣibt » deg tmenḍawt n furar 2016. Tagnit-a i ɣer d-nessiweḍ ur d-telli ara ken akka. Tusa-d s umennuɣ, leεtab, timesbaniyin, leḥbusat, imeṭṭawen, idamen …
Asfugel-a yella-d di yal taddart, tamdint, tamnaṭ d ugezdu n tmurt-nneɣ. Ilmeẓyen, tulawin d yemɣaren smekten-d amennuɣ n yimezwura. Wid d-yekkren di tefsut n Yimaziɣen n 80, nnan-d « neɛya di lbaṭel », «tamaziɣt d tutlayt taγelnawt », « ilaq ad tili tugdut d tlelli » … Amennuγ n yimiren ur yeshil ara, segmi akabar awḥid n FLN yeḥkem s wuzal d tmest. Dγa ayen i d-imugren wid-nni i d yekkren ; d aεekkaz, d lḥers, d leḥbes i ɣer i ten-iwwin di 24 yid-sen.
Ur ntettu d aɣin imeɣnasen n 1926, wid n 1949, n yiseggasen n 60 d 70. Ad as-nner akk tajmilt akken i sen-tt-rran imqedmen n RCD n usqamu aɣerfan awilay n tubiret ussan yezrin.
Tekcem « tmuzγa » γer tezwart n tmenḍawt di 1996, d nettat i d « tamagit tazzayrit ». Ayaki yella-d deffir n umussu n uɣenzu n uɣerbaz i deg qimen azal n umelyun n yinelmaden melba leqraya ugar n 08 wagguren deg useggas aɣurbiz 1994/1995.
Terna tmaziɣt d « tutlayt taγelnawt » deg tmenḍawt n 2002. Ur newiḍ ara ɣer waya almi i yemmuten azal n 128 n yelmeẓyen d tlawin d yergazen di tefsut taberkant n 2001, 2002, 2003. Ass m’i d-yekker umussu n laεrac i wakken ad iḥader ɣef tarwa-s di tmurt n Yiqbayliyen. Yeḍra-d lbaṭel d ameqqran di tmurt n lezzayer ass mi qqersan s rrsas ɣef yezzayriyen melba ssaba, yerna ifassen-nnsen d ilmawen.
Deg uɛawed n tmuɣli n tmenḍawt deg useggas n 2016, terna tmaziɣt tekcem ɣer tmenḍawt d « tutlayt tunṣibt.» Maca, taɣara s wayes uran tamenḍawt deg-s atas n leḥsabat isertanen d yisertiwen segmi nezmar ad nefhem belli «tamaziɣt tella di tmenḍawt, maca … mazal lezzayer tettwaḥsab d tamurt taɛrabt …. D uguren wiyeḍnin …
Deg tizi n wass-a, ɣas akken ilaq ad nmudd azal ugar i wmeslay, tira d tezrigin s tmaziɣt, maca mazal amennuɣ asertan ad ikemmel acku ulac laman deg wid iḥekmen.
Liste des 24 détenus du printemps amaziɣ de 80 auxquels on rend hommage.
Abboute Arezki, Aggoun Ahmed, Ahmed Zaid Idir, Ait Larbi Arezki, Ait Ouakli Rachid, Ali Cheikh Ourabah, feu Bacha Mustapha, feu Belghezli Achour, Ben Amoun Kamel, Berdous Mammar, feu Boukrif Salah, Brahimi Ali, Chemime Mokrane, Halet Rachid, Khellal Said, Lamari Idriss, Lounaouci Mouloud, Nait Abdellah Mohamed, Rachidi M’hamed, Saadi Mouloud, Sadi Said, Stiet Mohamed, Tari Aziz, Zenati Djamel.